ARTIKEL

Dekt de benaming nog wel de lading?
Professionals werpen hun licht op de vraag of de functieomschrijvingen in de fotografie verouderd zijn

John Stanmeyer takes a self-portrait of his reflection in a mirror.
De manier waarop fotografen zichzelf in 2020 beschrijven, verandert voortdurend. John Stanmeyer noemt zichzelf bijvoorbeeld een visueelverhalenverteller. Zijn de traditionele functieomschrijvingen in de fotografie verouderd nu de vaardigheden steeds diverser worden? © John Stanmeyer

Er was een tijd waarin je wist wat voor soort werk een fotograaf deed op basis van zijn of haar functienaam. Een fotojournalist legde het nieuws vast. Een trouwfotograaf maakte trouwfoto's. Een landschapsfotograaf fotografeerde landschappen. Je wist direct wat voor soort foto's iemand maakte. Maar die tijd is voorbij.

Anno 2020 maken trouwfotografen foto's met de spontane, surrealistische stijl van een straatfotograaf. Er zijn fotojournalisten voor wie foto's slechts één onderdeel is van hun manier om het verhaal te vertellen en maken daarnaast ook gebruik van videobeelden, geluid en tekst. Er zijn voormalige documentairefotografen die het idee van objectiviteit inmiddels hebben verworpen en beweren dat fictie een authentieker pad naar de waarheid is. Er zijn professionals met camera's die termen gebruiken als 'fotografisch kunstenaar', 'beeldmaker', 'multimedia-storyteller' of 'visuele activist' in plaats van fotograaf.

Wat betekent dit? Snijden de oude benamingen nog hout of moet iedereen die werkzaam is in de fotografie de functienaam kunnen kiezen die het best past bij zijn of haar unieke hybride stijl?

De afgelopen drie jaar heeft Canon studenten uit heel Europa en het Midden-Oosten uitgenodigd voor het Visa pour l'Image-festival voor fotojournalistiek in Perpignan, Frankrijk, om deel te nemen aan het Canon Student Development Programme. De uitgekozen studenten krijgen in dit programma de mogelijkheid om in samenwerking met marktleiders hun vaardigheden te ontwikkelen. Bovendien kunnen ze genieten van rondleidingen, een avondfilm bezoeken en hun portfolio's laten beoordelen door inspirerende redacteurs en Canon Ambassadors.

Tijdens het festival van 2019 nodigden twee van de studenten, Sille Veilmark en Lukas Kreibig, zeven fotografen uit voor het Content Creation Programme, een praktische workshop waarin een kleine groep studenten projecten ontwikkelde onder begeleiding van Canon Ambassador Daniel Etter. De studenten vroegen de fotografen een zelfportret te maken en deel te nemen aan de discussie.

Canon Professional Services

Heb je Canon-apparatuur?

Registreer je apparatuur voor gratis advies van experts, onderhoud van apparatuur, toegang tot inspirerende evenementen en exclusieve aanbiedingen met Canon Professional Services (CPS).

"We zijn allemaal verhalenvertellers. Dat is altijd zo geweest en zal ook altijd zo blijven."

John Stanmeyer, visueelverhalenverteller, VS

"De term fotojournalistiek is te eenvoudig: we vertellen verhalen over onbetwistbare waarheden. De fotografie draait niet om ons, de verhalen verbinden en verenigen ons allemaal. Onze voorouders, die stenen gereedschap en pigment gebruikten om petrogliefen te maken, waren de illustratoren van de New York Times en Der Spiegel van 20.000 jaar geleden. Door de tijd heen zijn de pen, het papier, de borstel, de donkere kamer en krachtige middelen uitgevonden om te kunnen communiceren door middel van publicatie in eigen beheer, wat we tegenwoordig de sociale media noemen. VR wordt al omarmd en er zullen nog veel meer technologieën worden ontwikkeld."

"Het gaat erom dat we gefascineerd worden door alle mogelijkheden die we voorhanden hebben. We zijn allemaal verhalenvertellers. We moeten deze termen loslaten die ons expressievermogen beperken en juist het grotere doel van ons bestaan voor ogen houden. Het gaat erom dat we iets visueels scheppen of een creatie met woorden, bewegende beelden, geluid of juist in stilte maken. Vertel me iets dat ik niet weet, zodat het leidt tot een groter bewustzijn voor iedereen. Of je nu een pottenbakker, een bankier, een boer of een fotograaf bent, dat is waar het om draait."

A self-portrait of Magnus Wennman.
Magnus Wennman noemt zichzelf een visueel journalist. Hij is van mening dat fotografen zelf kunnen beslissen welk aspect van hun werk ze willen benadrukken. © Magnus Wennman

"Het belangrijkste is trouw aan het verhaal te blijven"

Canon Ambassador Magnus Wennman, visueel journalist, Zweden

"Fotojournalistiek is tegenwoordig een compleet ander beroep dan toen ik 23 jaar geleden begon. Destijds ging het er de helft van de tijd om dat je in staat was iets te creëren en een foto kon ontwikkelen. Tegenwoordig moet je vooral een journalist zijn in plaats van een fotograaf. Je moet verhalen kunnen maken en nadenken over hoe je dit verhaal het best kunt vertellen, zodat mensen het begrijpen. Als dat met een video is, maak ik een video. Als het verhaal beter uit de verf komt met foto's, dan maak ik foto's. Misschien dat ik in de toekomst alleen met geluid ga werken. Het belangrijkste is trouw aan het verhaal te blijven. Wat we nu zien, is een nieuwe generatie visuele vertellers. De jonge mensen die ik ontmoet, zijn veel meer gericht op het vertellen van verhalen op verschillende manieren. Als je in de journalistiek wilt werken, is het erg moeilijk om alleen maar fotograaf te zijn."

A still from a video self-portrait of Neoza Goffin. She is lying on grass with colourful ribbons in her hair.
Neoza Goffin, die zichzelf beschrijft als psychedelische ontdekkingsreiziger, gelooft dat fotografen er altijd naar moeten streven om iets anders te doen. "Je stijl en manier van werken moeten opvallen", aldus Neoza. © Neoza Goffin
A self-portrait of Mathias Svold.
Mathias Svold zegt dat zijn functieomschrijving verandert afhankelijk van waar zijn werk verschijnt, wat de volgende vraag oproept: Worden de functieomschrijvingen bepaald door de fotograaf of door de buitenwereld? © Mathias Svold

"De scheidslijn tussen dingen vervaagt steeds meer in de gehele maatschappij"

Neoza Goffin, psychedelische ontdekkingsreiziger, België

"Bij verhalen vertellen heb je altijd te maken met subjectieve factoren: Je kiest een frame, een setting en een moment in een leven. Al die factoren zijn subjectief, zelfs wanneer je een objectieve documentaire wilt maken. Ik probeer te laten zien hoe ik een bepaald moment ervaar. Ik communiceer hoe ik me voel en dat is de weg naar de waarheid. Mensen hebben de neiging om alles in vakjes te stoppen, zoals seksualiteit, maar iedereen heeft zijn eigen seksualiteit. Hetzelfde geldt voor fotografie. De vakjes 'documentaire' en 'conceptueel' verdwijnen; de scheidslijnen tussen deze twee begrippen vervagen steeds meer. En hetzelfde geldt voor veel zaken in de huidige maatschappij: de scheidslijn vervaagt steeds meer."

"Het hangt van de context af"

Mathias Svold, documentairefotograaf, Denemarken

"Ik heb de traditionele manieren van fotografie nooit opzettelijk uitgedaagd. Ik maak foto's die ik leuk vind en die mensen kunnen laten nadenken over een bepaald onderwerp. Foto's maken met gevoel, dat is waar het voor mij om draait, maar ik volg alle journalistieke regels: Ik verzin geen taferelen, ik manipuleer niets. Het is meer dat ik denk: "Hoe dichtbij kan ik bij het echte leven komen?". Ik beperk mezelf niet tot kranten. Hoe je het noemt, hangt af van de context. Als mijn foto's in een museum worden getoond, word ik een artiest genoemd en dat is prima. Als hetzelfde verhaal in een krant wordt gepubliceerd, ben ik ineens een fotojournalist. Nieuwe technologieën hebben veel veranderingen teweeggebracht, maar ik gebruik voornamelijk oude technologie. Ik probeer een langzame, poëtische stijl te creëren en maak meestal opnamen in 6 x 7 medium formaat. Ik noem mezelf een documentairefotograaf, omdat ik werk aan langetermijnprojecten waarbij de nieuwskant minder wordt belicht dan in de fotojournalistiek."

A still from a video self-portrait of Camilla Ferrari.
Camilla Ferrari is van mening dat technologie een enorme invloed heeft op het beroep en dat het publiek steeds slimmer wordt. "De lat ligt hoger omdat we meer visuele kennis hebben", aldus Camilla.

"Er vindt een verschuiving plaats van universeel naar individueel"

Camilla Ferrari, visueelverhalenverteller, Italië

"Ik dacht dat ik een fotojournalist zou zijn of zou werken zoals je dat doet bij reportages, maar ik realiseer me steeds meer dat fotografie een vorm van zelfontdekking is; het is bijna een portal naar iets anders. Misschien moet ik spreken over verhalen vertellen in plaats van fotografie, omdat ik foto's combineer met video's en geluid. Ik ben geïnteresseerd in de manier waarop emoties de perceptie van mensen veranderen met het oog op tijd, geheugen en aanwezigheid."

"We weten nu dat er verschillende realiteiten zijn, afhankelijk van wie de fotograaf is en van het weer, de stemming van de fotograaf, de stemming van het onderwerp en de opvattingen van de fotograaf. Het is interessant om in deze tijd te leven, de tijd waarin we dingen vanuit verschillende perspectieven kunnen bekijken. Een andere verschuiving die ik zie, is die van zelfreflectie en het belang van ervaring. Er vindt een verschuiving plaats van universeel naar individueel: je praat over je verhaal, je gemeenschap en wat je weet, omdat dat jouw persoonlijke ervaring is."

"Het is belangrijk om je eigen stijl te hebben, maar ik denk niet dat dat het uiteindelijke doel is. Fotografie is een manier om te communiceren. Als iemand zijn eigen stijl ontdekt, komt dat doordat hij of zij zijn eigen manier heeft gevonden om zichzelf uit te drukken. Als je dat op een eerlijke manier doet, voelen mensen het ook echt."

Commuters in North Korea travel up a tall metro escalator at rush hour.

Opinie: moeten fotografen video’s maken?

Is er meer werk voor mensen die zowel video's als foto's maken? Of moet je je specialiseren in één medium? Drie professionals geven hun mening.

"Het is tijd om de definitie en de rol van een fotograaf te herzien"

Turjoy Chowdhury, fotojournalist, documentairefotograaf en multimedia-artiest, Bangladesh

"De wereld van de fotojournalistiek en verhalen vertellen wordt diverser en ingewikkelder. Er worden veel verschillende soorten verhalen gemaakt, maar tegelijkertijd worstelen fotojournalisten en verhalenvertellers wereldwijd. Aan de ene kant is er de technologische vooruitgang, aan de andere kant is er sprake van onderdrukking en gebrek aan vrijheid van meningsuiting. We worden overspoeld door beelden op smartphones. We maken allemaal ongelooflijk veel foto's en vertellen onze verhalen op onze eigen manier op verschillende platformen. Dat is op zich natuurlijk prima, maar je kunt je afvragen hoe geloofwaardig al deze verhalen zijn. In dit tijdperk is er veel nepnieuws, propaganda en haatzaaierij."

"Het wordt tijd om de definitie en de rol van een fotograaf of verhalenverteller te herzien. Voor mij draait de fotojournalistiek om het stellen van vragen en het uitlokken van gedachten. Het is een manier van communiceren die van invloed is op de psychologie; het is een vorm van weerstand tegen enige vorm van onrechtvaardigheid. Het idee achter het verhaal is voor mij het belangrijkste."

"Het is van essentieel belang dat je je eigen stijl hebt, maar stijl is een identiteit, niet zozeer een visueel trucje. Om je eigen stijl te hebben, moet je jezelf goed kennen, weten wat je wilt zeggen en hoe je dat op een betekenisvolle manier kunt doen. Verhalenvertellers bepalen zelf wat ze willen laten zien en hoe ze het moeten laten zien. Maar het is belachelijk om te beweren dat dit de manier is om een stem te geven aan degenen zonder stem. Het enige dat fotografen doen, is mensen met elkaar in contact brengen via ons werk."

A self-portrait of Turjoy Chowdhury.
Turjoy Chowdhury noemt zichzelf fotojournalist, documentairefotograaf en multimedia-artiest. Hij is van mening dat de complexiteit van de fotojournalistiek, samen met de opkomst van de smartphone, de betekenis van verhalen vertellen heeft veranderd. © Turjoy Chowdhury
A bunch of dead flowers placed on a rock face on the Norwegian island of Utøya. Taken by Hubert Humka.
Net als Turjoy is beeldend visueel artiest Hubert Humka van mening dat fotojournalistiek zich steeds moeilijker laat definiëren. Daarom wil hij zich liever richten op het verhaal over de stijl in zijn eigen werk. © Hubert Humka

"Deze verandering kan het einde betekenen voor de fotojournalistiek zoals we die kennen"

Hubert Humka, beeldend visueel artiest, Polen

"De fotojournalistiek is in de afgelopen jaren langzaamaan veranderd. Moderne verhaallijnen verleggen de grenzen en definities, waardoor strikte regels worden afgezwakt. Artiesten zijn op zoek naar nieuwe manieren om verhalen te vertellen en doelgroepen te bereiken. De moderne technologie verandert onze gewoonten op het gebied van het gebruik van verhalen en er is een verscheidenheid aan bronnen waaruit we kennis over de wereld kunnen afleiden."

"Deze verandering kan het einde betekenen voor de fotojournalistiek zoals we die kennen. Het wordt steeds moeilijker om te bepalen wat fotojournalistiek is. Verschillende verhalen vereisen verschillende manieren van communicatie. Niets mag belangrijker zijn dan het verhaal zelf en de stijl mag de aandacht niet afleiden van het punt dat je wilt maken. Ik vertrouw de cowboys niet die zich fotojournalist noemen en de hele wereld over reizen om foto's te maken en de drama's van mensen vast te leggen. Dat is iets dat tot het verleden behoort. Ik ben op zoek naar een dieper perspectief."

"Technologie heeft altijd het gezicht van het verhaal gevormd. Maar ook de toekomstige behoeften en gedurfde ideeën dwingen de technologische vooruitgang. Het is een cirkel: traditionele middelen worden vervangen door nieuwe middelen en de nieuwe middelen worden zo traditionele middelen. En dat is het revolutionaire tijdperk waarin we nu leven."

Geschreven door Rachel Segal Hamilton, Sille Veilmark and Lukas Kreibig


Gerelateerde artikelen

Alles weergeven

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Klik hier voor inspirerende verhalen en het laatste nieuws van Canon Europe Pro

Meld je nu aan