ARTIKEL

Openhartige gesprekken: Hassan Hajjaj en Eliška Sky

Het vervolg op de reeks gesprekken tussen twee kunstfotografen – de één een doorgewinterde fotograaf, de ander een jong en aanstormend talent – die openhartig praten over de balans tussen kunst en commercieel werk en een blik werpen op de pluspunten en valkuilen van een unieke stijl.
Een vrouw in kleding met luipaardprint en gezichtsbedekking ligt op een kleed met roze, zwarte en paarse strepen. De omlijsting van de foto bestaat uit rode blikjes met tomaten erop.

Hassan Hajjaj begon als fotograaf door foto's te maken van vrienden om hun beste eigenschappen te benadrukken. Deze foto van Alia Ali maakt deel uit van zijn serie 'My Rock Stars' met foto's van inspirerende kunstenaars, artiesten en creatieve geesten. Ze dagen het stereotype van de term 'rockster' uit. De foto in het midden is gemaakt met een Canon EOS 70D (inmiddels opgevolgd door de Canon EOS 90D) met een Canon EF 24-105mm f/4L IS USM-objectief (inmiddels opgevolgd door de EF 24-105mm f/4L IS II USM) ingesteld op 32mm, 1/50 sec, f/4 en ISO200. © Hassan Hajjaj, met dank aan Alia Ali, de kunstenaar en Fotografiska New York

Picasso en Monet, Stephen Shore en Richard Avedon hebben allemaal één ding gemeen: ze hebben stuk voor stuk hun eigen stijl. Maar hoe ontwikkel je een eigen stijl? En wanneer bereik je het punt waarop die stijl je juist belemmert?

Het portfolio van visueel kunstenaar en Canon Ambassador Eliška Sky is tot de nok toe gevuld met kleuren en creatieve concepten. Tijdens haar carrière, die al 13 jaar omspant, heeft ze veel persoonlijke en commerciële opdrachten gehad met opvallende en speelse resultaten die vaak commentaar leverden op belangrijke kwesties, zoals klimaatverandering en diversiteit.

Vandaag gaat ze in gesprek met collega-kunstfotograaf en Canon Ambassador Hassan Hajjaj. Hassan pendelt al sinds zijn jeugd tussen Marokko en Londen. Gedurende zijn carrière van dertig jaar heeft hij vrolijke foto's gemaakt die het beste kunnen worden omschreven als een combinatie van documentaire-, portret- en modefotografie met setontwerp. Ze bevatten vaak personages met een unieke stijl die hij op straat tegenkomt. Zijn werk werd tentoongesteld in het British Museum en het V&A in Londen, in het Brooklyn Museum en in het Los Angeles County Museum of Art. Hij heeft niet alleen de ideale balans tussen kunst en commerciële opdrachten gevonden, maar heeft ook een herkenbare stijl ontwikkeld.

De twee fotografen hadden een virtueel gesprek waarbij ze diverse onderwerpen aansneden, waaronder het ontwikkelen van een eigen stijl en het vinden van de balans tussen commercieel en artistiek werk.

Canon Ambassador Hassan Hajjaj houdt een Canon-camera vast en staat voor een roze achtergrond met een verticaal zigzagpatroon.

'Ik gebruik fotografie als een vorm van expressie, als medium voor mijn werk,' aldus Hassan Hajjaj. 'Ik ben niet bepaald een technische fotograaf. Maar de Canon EOS 5D Mark IV doet alles wat nodig is en ik kan er video's mee maken. Hij is heerlijk intuïtief.'

Canon Ambassador Eliška Sky staat tegen een helderblauwe achtergrond die past bij haar kleding, met tafeltennisballetjes om haar heen.

'Aangezien ik zowel kunst als advertenties fotografeer, zoek ik altijd naar de perfecte beeldkwaliteit en veelzijdigheid in een camera,' zegt Eliška Sky. De Canon EOS 5D Mark IV heeft beide. Ik ben weg van de hoge resolutie en de fijne details van de foto's, de mogelijkheid tot Dual Pixel RAW en de videofunctionaliteit.'

Eliška: Het is me een genoegen om met je te praten. Ik ben dol op je werk, je kleurgebruik en hoe je patronen combineert. Kleur speelt ook een grote rol in mijn werk. Ik weet dat je bent opgegroeid in Marrakesh en Londen. Heeft dit invloed gehad op dit aspect van je werk?

Hassan: Als ik maar op één van deze twee plekken had gewoond, had ik dit werk nooit gehad. Door mijn jeugd in Marokko heb ik de juiste handvatten en tradities meegekregen, en begrip van mijn land en cultuur. Londen draaide om ontdekkingen, om het vinden van nieuwe dingen, het ontmoeten van nieuwe mensen, invloeden van muziek, kunst, mode en film.

Eliška: Ik heb gelezen dat er in jouw jeugd veel studiofotografen in Marrakesh waren waarvoor je je moest uitdossen. Klopt dat?

Hassan: Ja, er waren fotostudio's met thema's, zoals het strand in de zomer, een plastic raceauto, eentje waarbij je je verkleedde als cowboy... Mijn studiofotografie is daarvan afgeleid.

Een man in een pak met een patroontje houdt een boeket rode en gele bloemen vast. Hij staat voor een vrolijk beschilderde achtergrond met pauwenveren en bloemen. De omlijsting van de foto bestaat uit groene verpakkingen.

'Toen ik begon, vond ik het niet prettig om mezelf fotograaf te noemen,' zegt Hassan. 'Ik werd omringd door vrienden die stuk voor stuk fantastische fotografen waren.' De foto van Riz Ahmed komt uit Hassans serie 'My Rock Stars'. De foto in het midden is gemaakt met een Canon EOS 5D Mark IV en een Canon EF 24mm f/2.8 IS USM-objectief ingesteld op 1/80 sec, f/4 en ISO100. © Hassan Hajjaj, met dank aan Riz Ahmed, de kunstenaar en Yossi Milo Gallery, NYC, Verenigde Staten

Een model met krullen draagt een ketting. Er loopt een rode verfstreep over de mond en een feloranje krabbellijn loopt van de wenkbrauw over het gezicht en nek en over de rest van het lichaam.

Een portret dat deel uitmaakt van Eliška's serie voor het tijdschrift Dolce Vita, 'I Want To Be Loved *even in the pandemic' ('Ik wil bemind worden *zelfs tijdens de pandemie'). Gefotografeerd met een Canon EOS 5D Mark IV en een Canon EF 24-105mm f/4L IS II USM-objectief ingesteld op 2,5 sec, f/13 en ISO100. © Eliška Sky

Eliška: Je geeft je foto's altijd een eigen omlijsting, of je gebruikt patronen als omlijsting. Eerst dacht ik dat die lijsten uit telkens dezelfde afbeelding bestaan, maar later besefte ik dat je de lijsten uit verschillende voorwerpen en producten maakt. Wat is de betekenis van de voorwerpen die je in je lijsten verwerkt?

Hassan: Mijn vroege werk, van 1991 tot halverwege de jaren 90, werd 'Graffix from the Souk' genoemd. Het idee was om allerlei Arabische producten te verzamelen waarmee ik in Marokko was opgegroeid om ze te fotograferen. Ik printte ze op canvas zodat het op een combinatie van een foto en een schilderij leek. Hierna maakte ik mijn installatie 'The Salon'. Die bevatte dingen uit mijn cultuur die als 'cool' konden worden bestempeld, want als je in de jaren 80 zei dat je uit Marokko kwam, moesten mensen aan kamelen en tajines denken.

Eliška: Was het een westerse versie?

Hassan: Ja, maar die was gedateerd. Daarnaast heb ik oude schilderijen uit voorgaande eeuwen bekeken waarvoor speciale, sierlijke lijsten waren gemaakt. Ik wilde dat de lijsten van mijn foto's daar ook deel van zouden uitmaken. Daarnaast speelde het herhalende patroon ook een grote rol, zoals de mozaïektegels in Marokko. En soms speelde ik met de merken die bij de foto pasten. Zo gebruikte ik bij vrouwelijke modellen blikjes kippenvlees, omdat 'chick' in het Engels een seksistische benaming is voor een vrouw.

Hassan:Waar kom jij vandaan, Eliška?

Eliška: Tsjechië. Ik heb zeven jaar in Londen gewoond.

Hassan: Doe je voornamelijk kunstfotografie? Ik heb het werk op Instagram gezien, maar hou je tentoonstellingen of werk je samen met andere instanties?

Eliška: Op dit moment doe ik allebei, maar ik wil me vooral toeleggen op kunstfotografie. Ik vind het project 'Womaneroes' momenteel heel belangrijk. Ik gebruik uiteenlopende modellen, en samen met een bodypainter en een headpiece artist transformeren we ze tot kleurrijke standbeelden. Dat zou ik graag vaker willen doen. Ik hecht vooral veel waarde aan de boodschap achter de foto, zowel bij commerciële projecten als bij mijn kunstfotografie.

Een technicus met witte handschoenen maakt de sensor van een Canon-camera schoon.

Heb je Canon-apparatuur?

Registreer je apparatuur voor gratis advies van experts, onderhoud van apparatuur, toegang tot inspirerende evenementen en exclusieve aanbiedingen met Canon Professional Services.
Een vrouw in pak met een fez op haar hoofd, voor een geschilderde achtergrond vol grote, rode rozen. De omlijsting van de afbeelding bestaat uit plastic flessen met een blauwe inhoud.

Hassan werkt vaak samen met andere Marokkaanse creatievelingen, zoals voor dit portret van singer-songwriter Hindi Zahra. Gefotografeerd met een Canon PowerShot G11 (inmiddels opgevolgd door de Canon PowerShot G7 X Mark III) ingesteld op 1/30 sec, f/2.8 en ISO100. ©Hassan Hajjaj, met dank aan Hindi Zahra en de kunstenaar

Een vrouw in een blauwe jas met de blauwe hemel achter haar houdt een doorzichtig plastic voorwerp voor haar gezicht. Haar haar lijkt omhoog te vallen.

'Ik laat me inspireren door alledaagse situaties en door dingen waar ik graag over praat,' aldus Eliška. Deze foto maakt deel uit van Eliška's project '2 Metres Distance', als antwoord op social distancing. Gefotografeerd met een Canon EOS 5D Mark IV en een Canon EF 24-105mm f/4L IS USM-objectief ingesteld op 1/160 sec, f/7.1 en ISO100. © Eliška Sky

Hassan: Je moet oprechte passie hebben voor je werk.

Eliška: Precies. Ik bedoel, daar zou het om moeten draaien, toch? Jezelf presenteren via je werk.

Hassan: Klopt. Ik heb eerder commerciële opdrachten gekregen voor modefoto's en dan moest ik voor mezelf opkomen. Ik heb altijd gezegd: 'Als je modefoto's wilt, moet je een modefotograaf inhuren,' want ik weigerde altijd foto's te maken van modellen. Ik probeer juist echte mensen te fotograferen. Ik heb geen make-upartiest, geen haarstilist, niemand. Als je een modesessie wilt, ben je bij mij aan het verkeerde adres. Een modefotograaf weet waar hij mee bezig is en hoe dat wereldje werkt. Maar er zijn ook uitzonderingen, zoals tijdschriften en merken die hier begrip voor hebben, en dan beleef je dat geweldige moment.

Eliška: Je bent dol op je werk. Je bent authentiek en je creëert kunst die iets voor je betekent.

Hassan: Ja, maar er zijn twee kanten. Er is een creatieve kant, maar als je daarvan wilt kunnen leven, moet je ook aan de zakelijke kant denken. Je moet die twee kanten kunnen scheiden wanneer je kunst maakt en je je werk wilt tentoonstellen. Je moet jezelf en je werk op andere manieren onder de aandacht brengen.

Eliška: Werk je ook op commissiebasis omdat het goed verdient, zonder dat je het resultaat opneemt in je portfolio?

Hassan: Ja. Ik bedoel, ik ben ook maar een mens. Ik ben een kunstenaar die probeert te overleven. Ik nam drie of vier jaar geleden mijn eerste commissie-opdrachten aan. Gelukkig zijn het altijd goede ervaringen geweest. Je moet de juiste balans vinden.

Een zwart-witfoto van meerdere gezinnen in een grote tent, met kinderen die aan het eten zijn en kleding die aan de lijn hangt.

Candid Conversations: opnamen maken weg van de actie

Gevestigd fotojournalist Paolo Pellegrin en rijzende ster Ksenia Kuleshova praten over verhalen vertellen, technologische ontwikkelingen en het belang van de fotografiegemeenschap.
Een vrouw draagt een zwarte top met felrode bloemen en een groene rok met roze bloemen. Haar schouders en hoofd staan niet op de foto. Ze staat voor een muur van groene bakstenen. De foto heeft twee lijsten: een blauwe lijst met een geschubd patroon en een lijst die lijkt te zijn geweven als een mand.

'Je moet hard werken en de juiste hartstocht hebben. Als je valt, sta je weer op en geef je het niet op,' zegt Hassan. Deze foto, genaamd Wamuhu Legs, werd in 2014 gemaakt als onderdeel van Hassans serie 'Part of Legs'. Gefotografeerd met een Canon EOS 70D met een Canon EF 24-105mm f/4L IS USM-lens bij 45mm, 1/80 sec, f/4,5 en ISO100. ©Hassan Hajjaj, met dank aan Wamuhu Waweru, de kunstenaar en Fotografiska New York

Een vrouw met een bijzonder opgestoken kapsel draagt een glinsterende, laag uitgesneden top. Ze staat in groen licht.

Een foto gemaakt voor een website over 'haarcultuur' en gepresenteerd als onderdeel van Eliška's serie 'Light in the Dark', waarin creatieve technieken bij weinig licht werden gebruikt voor de Canon Redline Challenge. Gefotografeerd met een Canon EOS 5D Mark IV en een Canon EF 24-105mm f/4L IS USM-objectief ingesteld op 1/160 sec, f/4 en ISO4000. © Eliška Sky

Eliška: Ik las in je interviews dat je wilt dat mensen letterlijk in contact komen met je werk en het aanraken. Dat het niet zozeer een foto is, maar een belevenis.

Hassan: Ja, want zo word je ondergedompeld in het werk. En wanneer je daar bent, maak je er zelf deel van uit. Dan kijk je ernaar en besef je dat het een wegwijzer is, omdat jij er deel van uitmaakt.

Eliška: Dat klinkt geweldig. Je zei dat je werk vaak om empowerment draait. Je gebruikt alledaagse voorwerpen, gemaakt van goedkope materialen, maar je geeft ze een unieke draai. En je geeft macht aan de mensen omdat zij de 'rocksterren' van je foto's zijn.

Hassan: Klopt helemaal. 'My Rock Star'-serie. Als je het in de jaren 70 en 80 over rocksterren had, dacht iedereen aan een witte man met lang haar, een zonnebril, een leren jack en strakke zwarte broek, en een gitaar. Dat verstonden we vroeger onder rocksterren. Je gebruikt een woord en geeft het een nieuwe betekenis door ook boksers als rockster te bestempelen, of een buikdanseres. Ik speel met die woorden: bekende dingen die voor mij iets anders betekenen.

Vier jaar geleden begon ik een project hier in een Marokko. Ik voelde me egoïstisch omdat ik altijd alleen aan mijn eigen werk dacht. Daarom organiseerde ik een tentoonstelling ter ere van Marokkaanse fotografen. Nog voor ik begon met fotografie had ik veel vrienden die fotograaf waren en zij hebben me ermee geholpen. Ik bevind me nu in een fase en op een leeftijd waarbij ik iets terug wil doen en ook wil helpen zoals zij dat deden.

Eliška: Ik volg ook cursussen bij Canon – als onderdeel van het Canon Student Development Programme – en daar krijg ik veel feedback van. Ik bewonder graag het werk van anderen om te zien wat hun missie en visie is Dat deed wonderen voor mijn eigen creativiteit.

Hassan: Sommige mensen werken graag alleen, terwijl anderen juist graag praten. Dat ligt aan de persoonlijkheid en hoeveel tijd de fotograaf heeft. Ik werk zelf veel samen met andere fotografen.

Een vrouw met een uitbundig kapsel waarop een foto van de sterrenhemel wordt geprojecteerd. Hierdoor zijn alleen haar gezicht en haar bovenlichaam goed zichtbaar.

'Ik laat me inspireren door verschillende aspecten,' legt Eliška uit, 'en niet zozeer door naar foto's te kijken of door met andere fotografen in gesprek te gaan, hoewel dat ook voor inspiratie kan zorgen.' Nog een foto uit Eliška's serie 'Light in the Dark' voor de Canon Redline Challenge. Gefotografeerd met een Canon EOS 5D Mark IV en een Canon EF 24-105mm f/4L IS USM-objectief ingesteld op 1/125 sec, f/4.5 en ISO3200. © Eliška Sky

Een vrouw draagt een wit met blauw jack en broek en een blouse met een rood, zwart en groen patroon. Ze hurkt voor een achtergrond met roze, paarse en zwarte strepen. De foto heeft een omlijsting van paarse blikken met oogstickers.

Dit werk, met de Marokkaanse kunstenaar Lamia Naji, maakt deel uit van Hassans serie 'Maroc Stars', een eerbetoon aan of interpretatie van het culturele landschap van Marokko. Gefotografeerd met een Canon EOS 70D en een Canon EF 24-105mm f/4L IS USM-objectief ingesteld op 1/30 sec, f/4 en ISO320. © Hassan Hajjaj, met dank aan Lamia Naji en de kunstenaar

Eliška: Je hebt een heel specifieke stijl. Heb je die stijl altijd al gehad of heb je die geleidelijk aan ontwikkeld?

Hassan: Ik heb altijd studiosessies gedaan om mensen vast te leggen. Ik liet me beïnvloeden door het feit dat ik maar drie foto's heb van mezelf toen ik tussen de 1 en 13 jaar oud was. [Hassan was 12 jaar toen zijn familie van Marokko naar Londen verhuisde.]

Ik heb geleerd dat je in je werk moet geloven. Je moet hard werken en de juiste hartstocht hebben. Als je valt, sta je weer op en geef je het niet op. Dat kan heel lang duren.

Eliška: Ik vind het ongelofelijk dat wanneer ik naar je werk kijk, ik weet dat het van jou komt. Je hebt een prachtige stijl. Ik vind het moeilijk om één stijl te gebruiken, omdat ik verschillende klanten en verschillende soorten opdrachten heb.

Hassan: Dat is iets wat je gaandeweg leert. Denk eens aan Keith Haring, bijvoorbeeld. Bij hem denk je vaak aan die specifieke stijl waar hij bekend om staat: de kleurrijke tekeningen. Als hij iets maakt dat nét iets anders is, en dat zal hij ook doen, want hij is immers een kunstenaar, dan zul je het niet herkennen als zijn werk. Maar alle verzamelaars willen alleen het werk kopen waar hij bekend om staat. Dat kan dodelijk zijn voor je kunst. Je moet uitkijken dat een specifieke stijl je op de lange termijn niet beperkt in je vrijheid. Als fotograaf ben ik een groot fan van zwart-wit fotografie, maar de meeste mensen kennen vooral mijn kleurrijke werk.

De jongere generatie vraagt me vaak: 'Hoe heb je het gemaakt?' Ik vraag dan wat ze precies verstaan onder 'het maken'. Ze zeggen dat ze graag beroemd willen worden, geld willen verdienen en allerlei tentoonstellingen willen hebben. Maar daar gaat het helemaal niet om. Denk aan wat je graag doet en laat je daardoor meevoeren.

Emma-Lily Pendleton

Gerelateerde artikelen

  • Artikel

    Candid Conversations: de magie van het dierenrijk

    Wildlifefotografen Christian Ziegler en Marc Albiac zijn in gesprek over het fotograferen van zeldzame dieren, cameravallen en het belang van natuurbehoud.

  • ARTIKEL

    Fashionfotografie: je stijl verkopen

    Neem het advies van twee professionele fashionfotografes ter harte over hoe je je unieke creatieve visie vindt en deze verkoopt aan klanten.

  • ARTIKEL

    Ben je klaar voor je superclose-up?

    Professioneel fashion- en beautyfotografe Tina Eisen legt uit hoe ze haar opvallende macrostijl heeft ontwikkeld door de camera op zichzelf te richten.

  • ARTIKEL

    9 tips voor beginnende fine art-fotografen

    Fine art-fotografe Menna Hossam en de in Londen gevestigde Giles Huxley-Parlour, eigenaar van een galerie voor hedendaagse kunst, delen tips voor hoe je succes kunt behalen in de kunstwereld.

  • Meld je aan voor de nieuwsbrief

    Klik hier voor inspirerende verhalen en het laatste nieuws van Canon Europe Pro