Canon Ambassador Sarah Waiswa beschouwt het aanmoedigen van Afrikaanse vrouwen die een fotografiecarrière willen opbouwen als een belangrijke taak. De documentaire- en portretfotografe werd geboren in Oeganda, groeide op in Kenia, en bracht vervolgens tien jaar door in de VS waar zij studeerde en in het Amerikaanse bedrijfsleven werkte. In 2010 keerde ze weer terug naar Kenia, haar huidige thuisbasis.
Vanuit deze ongebruikelijke internationale kijk, heeft ze een bijzondere passie ontwikkeld voor het vastleggen van de hedendaagse identiteit op het Afrikaanse continent. Ze geeft toe dat dit deels "een stuk zelfontdekking is – je gebruikt fotografie om de verhalen van anderen te vertellen, maar vervolgens ook naar jezelf te kijken om je eigen verhaal te snappen. Maar ik heb ook sociologie en psychologie gestudeerd en ben daarom extra geïnteresseerd in mensen en hun verhalen. Ik denk dat mijn achtergrond voor een groot gedeelte bepaalt in welke onderwerpen ik voor mijn werk geïnteresseerd ben. Maar eigenlijk ben ik nog het meest geïnteresseerd in samenwerking: samenwerking met de mensen die ik fotografeer en ervoor zorgen dat ik niet mijn eigen blik op hen projecteer, maar dat we proberen om samen het verhaal te vertellen."
Het bestrijden van ongelijke machtsverhoudingen met Sarah Waiswa
Vooroordelen bestrijden en opkomend talent stimuleren
Met haar focus op samenwerking en het bestrijden van ongelijke machtsverhoudingen, heeft Sarah het African Women in Photography-netwerk opgericht, dat het werk van vrouwelijke en niet-binaire fotografen uit Afrika viert, en het vrouwelijke perspectief ondersteunt dat nog steeds is ondervertegenwoordigd in het beroep.
"De fotografiewereld is van oudsher gedomineerd geweest door witte mannen. We willen duidelijk meer verhalen zien van vrouwen, en dan vooral van Afrikaanse vrouwen", legt Sarah uit. "Afrika als werelddeel is enorm vaak gefotografeerd, maar de meeste fotografen waren, met name in het verleden, daarbij vooral wit en man.
"We willen de kans krijgen om onze eigen verhalen te vertellen en laten zien dat we tot hetzelfde in staat zijn – en dat onze verhalen net zo belangrijk zijn. We fotograferen vanuit een eigen perspectief en ook dat moet worden erkend."
Het netwerk heeft ook een praktische kant. Het is opgericht in de hoop anderen de ondersteuning te kunnen bieden die Sarah zelf graag had gehad toen ze zelf in het fotografievak begon. "Ik kom uit een cultuur waarbij, historisch gezien, kunst niet werd gezien als carrière", zegt ze. "Toen ik besloot aan dit project te gaan werken, dacht ik: "Wat had het voor mij als vrouw die de fotografie in wil, destijds makkelijker gemaakt? Wat was er op dat moment niet beschikbaar voor mij?"
"In mijn geval had ik graag iemand gehad om mee te kunnen praten, en te vragen: 'Hoe run je nou eigenlijk een succesvol fotografiebedrijf?’ Want uiteindelijk ben je dan wel fotograaf, maar zijn er ook een aantal praktische zaken die je voor elkaar moet hebben om als fotograaf te slagen."
Heb je Canon-apparatuur?
Het netwerk biedt mogelijkheden om van elkaar te leren via mentorschappen, koppelingen naar financieringsmogelijkheden en, het meest essentiële, een platform voor discussie en ondersteuning. "De community biedt ons een platform waar we het kunnen hebben over de uitdagingen waar we mee te maken hebben, informatie kunnen delen, middelen en financiering kunnen vinden en waarmee het makkelijker wordt om in de fotografiewereld te opereren", aldus Sarah.
Hoor meer over het opzetten van community's voor fotografen in deze aflevering van de Shutter Stories-podcast van Canon:
De macht van de persoon achter de camera
In Sarahs eigen werk vormt de bestrijding van historische en hedendaagse ongelijke machtsverhoudingen een belangrijk thema. Haar project 'Stranger in a Familiar Land' werpt licht op het leven van Florence Kisombe, een model met albinisme en anderen met deze conditie in Afrika ten zuiden van de Sahara, evenals de reacties van de maatschappij hierop.
Een andere opmerkelijke fotografieserie van Sarah is ‘Lips Touched With Blood', waarbij Sarahs hedendaagse portretten van Afrikaanse personen naast archiefportretten zijn geplaatst – een presentatie die het verhaal rond kolonialisme, macht en identiteit vertelt vanuit een nieuw perspectief en er vragen bij stelt. Sarah gebruikt als techniek onder andere blacking-out van haar onderwerpen in de foto’s, om macht te verleggen van de fotograaf naar de gefotografeerde persoon en deze hun identiteit te laten herwinnen.
Het project is een samenwerking met de British Empire and Commonwealth Collection van de Bristol Archives, die ongeveer een half miljoen foto’s in haar bezit heeft van de landen van het voormalige Britse Rijk uit de periode tussen 1860 en de jaren 1970, de meeste gemaakt door Britse reizigers.
"Hoewel natuurlijk het beeld zelf belangrijk is", voegt Sarah hieraan toe, "is het bij het bekijken van deze koloniale foto’s ook interessant om de onderschriften bij de foto’s te lezen, die de context aangeven van de tijd waarin de foto’s zijn gemaakt."
"De fotograaf", zo vervolgt Sarah, "werd vaak neergezet als ontdekkingsreiziger, die zeg maar op een soort expeditie was. De vraag is, hadden de personen op de foto’s hier iets over te zeggen? Wilden ze eigenlijk wel worden gefotografeerd? Zelfs in de beschrijvingen worden ze alleen beschreven als een bezienswaardigheid op een safaritrip – 'Oh, daar is een inboorling,' of iets dergelijks. Alsof deze persoon geen naam of familie zou hebben. Het is alleen de ontdekkingsreiziger die zegt: 'Kijk eens naar al de geweldige dingen die ik heb gezien.' Het gaat er niet om wat er wordt gefotografeerd, maar wie het fotografeert.
"De camera is van oudsher een instrument met ongelijke machtsverhoudingen", legt Sarah uit. "Er was altijd iemand achter die camera die een machtspositie had, nietwaar? Zelfs nu, als fotografen een gemeenschap in gaan, hebben ze macht. Zij zijn degenen die op een bepaalde manier het verhaal bepalen en domineren. Dat is ook nu nog steeds het geval."
Dat is waarom Sarah nogmaals het belang van samenwerking benadrukt. "Natuurlijk helpt het als Afrikanen zelf Afrikanen fotograferen. Hiermee wordt de ongelijke machtsverhouding niet volledig teniet gedaan, maar het perspectief zal zeker anders zijn. Het is belangrijk dat lokale fotografen verhalen kunnen vertellen uit hun eigen omgeving.
"Ik denk dat het overbrengen van het verhaal hierbij cruciaal is – niet alleen wat ik probeer te vertellen, maar hoe we het verhaal kunnen vertellen van deze mensen op de foto, niet alleen door mij en mijn camera, maar door deze mensen onderdeel te laten uitmaken van het totstandkomingsproces."
Strangely Familiar: Guia Besana's gefictionaliseerde vrouwen
De dominante verhaallijn uitdagen
Als het gaat om het vertellen van een ander verhaal, gelooft Sarah dat een foto net zo krachtig is als geschreven woorden. "Het is voor mij eenvoudiger om me in een foto te verplaatsen dan in een tekst. Foto’s hebben vaak een directe impact", zegt ze. "Natuurlijk vertellen foto’s niet het hele verhaal, maar ze kunnen je raken en je aan het denken zetten.
"Jij en ik kunnen allebei naar dezelfde foto kijken en toch iets totaal anders zien. Dat wordt bepaald door onze achtergrond en zo veel andere dingen. Dat is ook de kracht van een foto, of de kracht van kunst, dat het onderhevig is aan interpretatie en een discussie in gang kan zetten."
Voor de toekomst hoopt Sarah dat de African Women in Photography-community zal blijven groeien. "We versterken en leren van elkaar. "Ik hoop dat jonge en opkomende fotografen de mogelijkheid hebben om de community als een middel te gebruiken dat hun carrière vooruit helpt, waardoor zij hun talent kunnen delen met de wereld en kunnen blijven bijdragen aan verschillende kwesties.
"Onze stemmen zijn een lange tijd niet gehoord geweest", vat Sarah samen. "Maar dit is onze kans om de wereld te laten zien hoe het leven eruitziet door de lens van een Afrikaanse vrouw. Een perspectief dat hoognodig moet worden gehoord en gezien."
Gerelateerde artikelen
Van student tot Canon Ambassador
Documentairefotograaf Ksenia Kuleshova bespreekt haar carrière en geeft advies over hoe je verder komt in de fotojournalistiek.
Vijf tips voor documentairefotografie van Jérôme Gence
Zijn verhalen over de impact van nieuwe technologie hebben hem tot een zeer gewilde documentairefotograaf gemaakt. Jérôme Gence geeft zijn beste tips.
Het leven op het platteland van Alaska mogelijk maken: bush-piloten fotograferen
Maak kennis met de winnaar van de Canon Female Photojournalist Grant van 2021 die deze onmisbare service gaat vastleggen.
Leren hoe je je fotografische stijl verfijnt
Veelgeprezen en pas afgestudeerde documentairefotografe Bebe Blanco Agterberg over het vinden van haar professionele stem.