Poliepen, voortplanting en de mens: de wonderlijke maar toch vertrouwde wereld van de voortplanting van koralen

Je kunt gerust zeggen dat koraal een beetje een onbegrepen dier is. Jazeker, een dier . Want ook al ziet levend koraal eruit als een plant en lijkt dood koraal op een soort kalksteen, de werkelijkheid is een stuk ingewikkelder. Wat echt verbazingwekkend is, is hoeveel wij ermee gemeen hebben. Oké, laten we bij het begin beginnen. Hoe in vredesnaam kan koraal een dier zijn?

Nou, als je goed kijkt, zie je dat ze allemaal bestaan uit duizenden kleine, zachte wezens die we poliepen noemen. Deze schattige kleine organismen zijn verwant aan kwallen en zeeanemonen en leven samen in kolonies. Ze maken calciumcarbonaat aan – als miljoenen kleine architecten – om de stenen wereld te maken waar ze op leven. "Het is een driedimensionale structuur die al het leven op het rif mogelijk maakt", legt dr. Jamie Craggs van Coral Spawning International uit. "Net als gebouwen in een stad."

In deze stad leven kleine algen, zoöxanthellen genaamd, die gebruikmaken van fotosynthese. Ze halen energie uit zonlicht, water en koolstofdioxide om zichzelf te voeden en zuurstof te maken, maar ook om de koralen te voorzien van voedsel en er die prachtige kleuren aan te geven die ze zo mooi maken. Het is een symbiotische relatie: de koralen zorgen voor de algen en de algen zorgen voor de koralen.

Ze leven dus in kolonies, zorgen voor een plek waar ze genoeg te eten hebben en hebben schone, warme en gezonde omstandigheden nodig om goed te kunnen groeien. Klinkt allemaal best vertrouwd, toch? Nou, er is nog een andere, meer fundamentele manier waarop we iets gemeen hebben met koralen: de voortplanting. Maar die is toch zeker compleet anders dan die van ons? Nou, ja en nee.

Hoe koralen nieuw leven creëren

Er is altijd iets mysterieus geweest aan de manier waarop koralen zich voortplanten. De omstandigheden moeten precies goed zijn om ze 'in de stemming' te krijgen: de temperatuur van de zee, het tijdstip van zonsondergang, een volle maan... het is allemaal best ingewikkeld. Maar als de planeten precies goed staan, gebeurt er iets heel bijzonders, iets wat dr. Craggs omschrijft als "een levende lavalamp". Koraalkolonies laten een enorme hoeveelheid eitjes en sperma in het water los, die dan naar elkaar toe drijven. Deze bevruchten elkaar en produceren larven, die in de oceaanstromingen rondzweven totdat ze uiteindelijk terechtkomen op een rots of een andere koraalstructuur. Dan groeien ze uit tot het soort koralen waarmee we allemaal vertrouwd zijn.

Het is belangrijk te weten dat dit maar één of twee keer per jaar gebeurt en dat het maanden kan duren voordat koralen volgroeid zijn. Het wordt dus lastig als de temperatuur van de zee stijgt en koralen stress krijgen, waardoor ze hun kleine algen loslaten. Ze worden wit – een verschijnsel dat 'verbleken' wordt genoemd – en hoewel ze soms kunnen herstellen, worden ze door langdurig of herhaald verbleken ernstig verzwakt, waardoor natuurlijk herstel bijna onmogelijk wordt. Daarom hebben mariene wetenschappers alternatieve methoden ontwikkeld om de voortplanting en het herstel van koralen te ondersteunen.

Koraal kweken zoals een tuinman dat zou doen

Dit is de meest gebruikelijke manier waarop mensen koralen kunnen helpen terug te groeien en het is op veel plekken succesvol gebleken. Het idee is simpel, legt dr. Craggs uit: "Het zijn kloonorganismen – ze delen zich steeds weer om nieuwe poliepen en vervolgens nieuw koraal te vormen. Je kunt dus een tak afbreken en die op een nieuwe rots plakken, net zoals je een stekje van een roos zou nemen." Het belangrijkste is dat het een goedkope, eenvoudige en snelle manier is om koraalriffen te herstellen. Maar hij waarschuwt dat het eigenlijk niet meer is dan "het maken van een nieuwe plant is die een genetische kloon is van de ouderplant".

Dit kan een probleem zijn omdat koralen, net als wij, niet allemaal hetzelfde zijn. Sommige koralen kunnen beter met gevaar omgaan dan andere. "Beperkte genetische diversiteit betekent dat we geen weerbaarheid opbouwen tegen toekomstige klimaatomstandigheden", legt hij uit. "Want als het koraal waar je van oogst niet goed bestand is tegen verbleking, overleeft het op de lange termijn niet." Dit probleem staat centraal in het onderzoek van dr. Craggs: hoe kunnen we nieuwe soorten koraal maken die sterk genoeg zijn om klimaatverandering te weerstaan?

De magie van de oceaan nabootsen

Oké, we geven het toe, deze derde manier is niet echt 'magisch' maar gewoon wetenschap. En het kan op twee manieren gebeuren: de eerste is dat we eitjes en sperma opvangen met netten boven koraalriffen. Die worden vervolgens door duikers verzameld en naar het lab gebracht om te worden opgekweekt. Dat is een langdurig proces dat veel specialistische kennis, geld en vooral veel geduld vergt , aangezien je moet wachten op het natuurlijke kuitschieten dat maar een paar keer per jaar plaatsvindt. De andere manier is door dr. Craggs zelf ontwikkeld.

Tijdens zijn carrière en promotieonderzoek heeft hij zijn vakkennis en specifieke technologieën gecombineerd om in een laboratorium de perfecte omgeving te creëren waarin koralen zich kunnen voortplanten. Zodoende kunnen ze worden 'misleid' om dit onder gecontroleerde omstandigheden meerdere keren te doen, en worden sperma en eicellen onmiddellijk verzameld, zodat het risico op verlies of beschadiging minimaal is.

Dan vindt er een soort koraal-IVF-procedure plaats en na een paar dagen ontstaan er nieuwe ‘reageerbuis-koraallarven’, die vervolgens worden teruggezet in het aquarium om te groeien voordat ze naar het rif worden gebracht. Door koralen op deze manier te kweken, kan dr. Craggs de meest veerkrachtige soorten vinden en combineren, waarbij hij helemaal nieuwe soorten maakt die misschien wel alles kunnen overleven, behalve de meest extreme omstandigheden.

Dus ja, wij mensen hebben meer gemeen met koraal dan we misschien beseffen, en net als wij heeft het koraal soms wat extra hulp nodig bij het voortplanten. Maar onze band met koralen gaat veel verder dan alleen maar verrassende overeenkomsten. Want als koralen overleven en de oceaan floreert, is het leven voor iedereen beter. Niet alleen voor de miljoenen mensen die afhankelijk zijn van de ecosystemen van koraalriffen voor voedsel, inkomen en kustbescherming, maar echt voor iedereen op aarde.

"Bij elke tweede keer dat we ademhalen, krijgen we zuurstof uit de oceaan binnen", benadrukt dr. Craggs. "Die wordt geproduceerd door systemen in de oceaan en heeft een directe invloed op zowel de gezondheid van mensen als die van de oceaan. We hebben gezonde oceanen nodig voor gezonde mensen."

Lees meer over onze samenwerking met Coral Spawning International en Nature Seychelles.