Karakuri: de mechanische kunst die voor iedereen van waarde is

Woorden en hun betekenis veranderen en het kan soms lastig zijn om modern gebruik te koppelen aan de oorspronkelijke bedoeling. 'Technologie' is hier een goed voorbeeld van, omdat we het woord tegenwoordig heel anders gebruiken dan de oorspronkelijke betekenis: 'mechanische kunst'. Dat deze twee definities harmonieus samenwerken bij Canon Bretagne laat zien dat technologie op een creatieve manier wordt benaderd.

Canon Bretagne, in het westen van Frankrijk, produceert al veertig jaar printerconsumables. In 1997 werd het succesvolle recyclingprogramma voor cartridges geïntroduceerd, en dat programma loopt nog steeds. Dezelfde locatie fungeert ook als toeleverancier van de productie van industriële en medische apparatuur. Binnen ziet de faciliteit er precies uit zoals je zou verwachten, met honderden collega's die aan van alles werken, van prototypes en productmontage tot kwaliteitscontrole en logistiek. Maar tussen de printplaten en sensoren wordt er gewerkt op een manier die, hoewel door geen van beide verbeterd, een eeuwenoud voorbeeld is van innovatieve technologie in actie.

Het concept in kwestie is dat van 'karakuri', en hoewel de oorsprong meer dan duizend jaar oud is, heeft Canon Bretagne deze principes in 2023 overgenomen. Grofweg vertaald betekent het 'machines' of 'list', wat gek kan klinken totdat je weet dat de eerste toepassingen van karakuri poppen waren die karakuri ningyō heten, een soort voorloper van de hedendaagse animatroncis. Alleen waren ze natuurlijk volledig mechanisch en maakten ze in die tijd indruk op festival- en theatergangers, omdat ze bewogen zonder de hulp van mensen.

Na verloop van tijd werd karakuri toegepast op allerlei functionele - nuttige - objecten. De schoonheid ervan is eenvoud. Het maakt gebruik van een opzettelijk en doordacht patroon, waarbij natuurlijke krachten worden toegepast om problemen op te lossen of een proces te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan transportbanden die zwaartekracht gebruiken in plaats van elektriciteit om zware dozen te verplaatsen. Of eenvoudig gereedschap met veermechanisme dat magnetisch onderdelen oppakt, zodat operators geen schadelijke, herhaalde bewegingen maken.

In een tijd waarin technologie en automatisering zo sterk afhankelijk zijn van chips, software en elektriciteit, is met karakuri de cirkel rond en vertrouwen we op minimale bronnen voor maximaal voordeel. Dit past op natuurlijke wijze in productieomgevingen en is onlosmakelijk verbonden met een ander Japans concept, 'kaizen' of 'continue verbetering', en sluit ook filosofisch aan op ons eigen leidende principe van Kyosei: samen leven en werken voor het algemeen belang.

Bij Canon Bretagne zijn dit de grondbeginselen achter een aantal van de machines die ze dagelijks gebruiken. Elk apparaat is intern ontworpen en kan worden aangepast aan gebruikers. Dit betekent echter ook dat ze eenvoudig kunnen worden gerepareerd of onderhouden door dezelfde collega's, wat ideaal is in de productie wanneer uitvaltijd tot een minimum moet worden beperkt. En er wordt ook niets verspild. Wat gebeurt er als een karakuri-machine het einde van zijn levensduur bereikt? De manier waarop de faciliteit Canon-producten recyclet en hergebruikt wordt ook toegepast op het demonteren van producten en het hergebruiken van onderdelen.

"Het is onze uitdaging om het eenvoudig te maken, net als kinderspeelgoed, en onze vindingrijkheid te behouden", legt Alain Boide, Section Manager van de afdeling CIMS & Improvement bij Canon Bretagne uit. "Conventionele machines hebben niet alleen energie nodig om te functioneren, maar ook de bijbehorende beveiligingsrisico's en administratieve taken." En hoewel dit alleen al reden genoeg lijkt om een deel van het geautomatiseerde proces van elektronisch naar mechanisch te migreren, zijn er ook solide menselijke en ergonomische redenen om karakuri-apparaten te introduceren.

De mensen die de machines gebruiken, zijn inderdaad van essentieel belang om ze te ontwerpen. Er wordt voortdurend feedback gedeeld tussen de operators en ontwerpers van de machine, zodat de manier waarop ze werken kan worden verbeterd en geperfectioneerd, en de apparaten zo intuïtief en comfortabel mogelijk in gebruik zijn. Dit is met name belangrijk om de noodzaak van herhaalde taken te verminderen, onhandige fysieke bewegingen te elimineren en, het allerbelangrijkste, de machine inclusief en toegankelijk te maken voor gebruikers met verschillende fysieke capaciteiten.

Dit proces is onderdeel van een reeks principes die bekend zijn in de productiesector, ook wel 'Lean' genoemd. Simpel gezegd leert Lean je om de wereld om je heen anders te bekijken. Het gaat om efficiëntie en afvalvermindering, maar het helpt organisaties te beseffen dat dit alleen mogelijk is als we samenwerken en het geluk van mensen, of ze nu klanten of collega's zijn, voor ogen hebben.

De overstap naar karakuri en het onderdeel maken van het dagelijkse werk in Canon Bretagne benadrukt het belang van ieder individu bij het streven naar innovatie. Het bevordert respect voor de middelen die we gebruiken om dat te bereiken en het besef dat zelfs schijnbaar bescheiden verfijningen in de manier waarop dingen worden gedaan, voor iedereen een aanzienlijke impact kunnen hebben. En dergelijke waarden zijn van het grootste belang, ongeacht de definitie van technologie die je gebruikt.

Meer informatie over ons werk bij Canon Bretagne.