Een handleiding voor de beginnende fotograaf over tekenen met licht

Licht is het belangrijkste onderdeel van fotografie, maar het plezier hoeft niet te stoppen wanneer de zon ondergaat. Met een zaklamp of een andere lichtbron kun je buiten in het donker je eigen foto's schilderen door met bewegende lampen elke denkbare vorm te creëren. Je kunt deze vormen niet in realtime zien, maar met een lange sluitertijd kun je ze opnemen met je camera om unieke foto's te maken. Deze techniek wordt vaak 'lightpainting' of 'tekenen met licht' genoemd.

Beweging heeft iets magisch. Je hebt misschien wel eens foto's met lichtsporen gezien. Deze zijn meestal gemaakt met nachtelijk verkeer van auto's en andere voertuigen die rode en witte lichtsporen door het beeld laten stromen terwijl ze op de weg rijden. Lightpainting maakt gebruik van hetzelfde idee, maar maakt het creatiever, waarbij jij de controle hebt.

Net als bij lichtsporen moet je een lange sluitertijd gebruiken die voldoende tijd geeft om alle beweging van de lichtbron vast te leggen. De beweging zelf kan alles zijn wat je wilt, terwijl je met witte of gekleurde lichten je foto schildert.

Hoewel het bij lightpainting vooral om de beweging draait, wil je meestal dat een weinig verlichte achtergrond er scherp uitziet als deze in een beeld wordt weergegeven. Daarom moet je je camera op een statief of een andere stabiele ondergrond zetten. Als je lens optische beeldstabilisatie (IS) heeft, kun je dit over het algemeen het beste uitschakelen voor lange sluitertijden. De nieuwste camera's kunnen detecteren wanneer een camera op een statief is geplaatst en schakelen de IS voor je uit.

Net als bij elke fotografische techniek kan lightpainting enige oefening vereisen. Het is handig om potentiële opnamen vóór zonsondergang te plannen, zodat je kunt zien welke composities het beste werken. Als het donker wordt, zet je je camera op een statief en schakel je over naar de modus Live View, zodat je de opname op het LCD-scherm aan de achterkant kunt bekijken.

Verschillende omgevingen kunnen een alternatieve look and feel aan een lichtschilderij geven. Als je een relatief korte sluitertijd van ongeveer 10 seconden met een donkere achtergrond gebruikt, blijft deze meestal donker in de uiteindelijke afbeelding, waardoor alle aandacht uitgaat naar de vormen die je met de lamp maakt. Een langere sluitertijd met een nachtelijk stadslandschap of een andere verlichte achtergrond kan context aan de compositie toevoegen en een gevoel van plaats en ruimte geven.

Het is een goede gewoonte om je camera niet aan te raken bij lange sluitertijden, zelfs niet als deze op een statief is bevestigd, om onscherpte in het beeld als gevolg van trillingen te voorkomen.

Bij veel nachtopnamen kun je het beste een groot diafragma met een klein f/getal en een hoge ISO-instelling gebruiken, zodat je elke beweging kunt bevriezen met een korte sluitertijd. Wanneer je met licht schildert, geldt het tegenovergestelde omdat beweging het belangrijkste element is dat je wilt vastleggen.

Selecteer de handmatige opnamemodus M op je camera en gebruik een lage ISO-waarde van ongeveer 100 tot 200. Kies een klein diafragma van ongeveer f/11 en stel de sluitertijd in tussen 10 en 30 seconden, afhankelijk van hoeveel tijd je nodig hebt om je lichtschilderij te maken.

Je moet de scherpstelafstand ook handmatig instellen, dus selecteer de MF-modus. Stel vooraf scherp op het gebied waarin je met de lamp het schilderij gaat maken. Op veel camera's kun je ook Manual Focus Peaking (MF Peaking) inschakelen, een visueel hulpmiddel om aan te geven welke delen van het beeld het scherpst zijn.

Een goede creatieve tip is om je witbalansinstelling handmatig te selecteren. Als je bijvoorbeeld de instellingen voor Daglicht, Bewolkt, Schaduw of Kunstlicht gebruikt, wordt eigenlijk de kleurtemperatuur van het licht gewijzigd, waardoor het effect steeds warmer of koeler wordt. Maak opnamen in de modus voor RAW-kwaliteit als deze optie beschikbaar is op je camera. Hiermee kun je de witbalansinstelling wijzigen wanneer je de opname verwerkt in bewerkingssoftware zoals Canon Digital Photo Professional.

Begin eenvoudig met de voorgestelde camera-instellingen en gebruik een zaklamp of het licht van je smartphone om eenvoudige vormen te maken of misschien zelfs je naam met licht te schrijven. Het kan zijn dat je een kortere of langere sluitertijd, of een groter of kleiner diafragma moet gebruiken om het gewenste effect te krijgen. Experimenteer met de instellingen en je krijgt al snel een indruk van wat het beste werkt.

Oefen in je tuin en maak een foto van bloemen, bomen of andere schilderachtige planten. Als je je creativiteit de vrije loop wilt laten, kun je gekleurde plastic bekers of vloeipapier op een zaklamp plakken om een lichtstok te maken, waarmee je tijdens de belichting kunt zwaaien om kleurrijke strepen en vormen te creëren.

Schijn met een zaklamp op het hoofdonderwerp en gebruik automatische scherpstelling. Als je klaar bent, schakel je over naar de MF-modus, zodat de scherpstelafstand wordt vergrendeld. Als je de sluitertijd langer dan 30 seconden wilt laten duren, selecteer je de modus Bulb-belichting, als je deze functie op je camera hebt.

Start de sluitertijd en zwaai met je zaklamp of andere lichtbron over de scène. Kleurrijke kerstverlichting voegt creatieve versiering toe. Het kan een goed effect geven als je deze of een andere lichtbron achter objecten zwaait, zodat ze als silhouetten worden weergegeven. Als je extra licht wilt toevoegen aan een bepaald deel van de scène, schijn je er een paar seconden op met de zaklamp voordat je naar bloembedden en andere gebieden gaat om een kleurrijke achtergrond te creëren.

Soms is minder meer. Een zeer heldere zaklamp gebruiken kan een goed idee lijken, maar subtielere lichtbronnen werken vaak beter. Felle lampen die direct op een lens gericht worden, kunnen overstraling veroorzaken, terwijl je met minder felle zaklampen dit risico vermijdt. LED-theelichten en meerkleurige LED-lampen kunnen ook echt goed werken, en knipperende LED-lampen geven een alternatief effect van onderbroken streepjes.

Het kan leuk zijn om vrienden en familie erbij te betrekken, zodat ze allemaal met zaklampen interessante gebieden met extra licht kunnen beschijnen. Een enkele zaklamp hoeft het object niet volledig te beschijnen, omdat je de lamp tijdens de sluitertijd kunt bewegen om licht selectief op verschillende gebieden te schilderen. Dit kan heel goed werken wanneer je bezienswaardigheden in nachtelijke landschappen verlicht.

Extra zaklampen en andere lichtbronnen zijn handig om jezelf of andere mensen op de foto te zetten. Je kunt ook woorden schrijven of vormen tekenen, zoals sterren en harten. Een andere optie is om een lange sluitertijd te combineren met een korte lichtpuls van een Canon Speedlite. Zo krijg je de juiste belichting voor een portret of ander onderwerp op de voorgrond terwijl de beweging van het onderwerp wordt stilgezet, maar kun je toch een lichtschilderij maken tijdens de rest van de sluitertijd.

Wanneer je voor je plezier foto's maakt, kan lightpainting een leuke manier zijn om je creativiteit uit te drukken. Er zijn geen dure camera's, lenzen en accessoires voor nodig. Je hebt alleen maar wat tijd nodig om de basisprincipes te leren. Al snel merk je dat je zeer opvallende beelden maakt met een echt unieke look and feel.



Geschreven door Matthew Richards