Een meester aan het werk: Sir Don McCullin in Kolkata

Filmregisseur Clive Booth, cinematograaf Chris Clarke en Mark George, de manager van Sir Don McCullin, vertellen hoe het er achter de schermen aan toeging toen ze de documentaire 'McCullin in Kolkata' filmden.

Don McCullin is tijdens zijn lange carrière al talloze keren gefilmd terwijl hij praatte over fotografie, maar hij is nog maar zelden voor de lens verschenen terwijl hij aan het werk was. Toen het idee werd voorgesteld om een documentaire te maken waarin hij in actie te zien was, en ‘s werelds meest gerenommeerde fotojournalist ook nog enthousiast bleek over het idee, wisten ze dat ze een zeldzame kans kregen waarvoor de hele fotografiewereld op het puntje van zijn stoel zou zitten. De vraag was: welke locatie had Don in het vizier…?

Gevaarlijk terrein

Terwijl Mark, die de film ook produceerde, alle nodige voorbereidingen trof voor het filmen, haalde Clive bekroond Director of Photography Chris Clarke erbij. Ook Dons assistent Roger Richards en geluidsman Sean Smith maakten deel uit van het team.

Voor ze naar Kolkata vertrokken, werd Dons stem opgenomen in een studio in Soho, Londen. Deze opnamen werden gebruikt als voice-over en vormden de leidraad bij het plannen van het verhaal in de film.

Rijk landschap

In de lente van 2017, na maandenlang vergaderen en voorbereiden, reisde het team eindelijk naar Kolkata in West-Bengalen, India. Don had de stad al bezocht en stelde locaties voor, maar iedereen was het erover eens dat er geen vooraf geschreven storyboard zou zijn voor de opnamen.

"We gingen naar een omgeving die rijk was aan beelden voor Don, maar ook voor ons", zegt Clive. "Hij had verschillende plekken gekozen om over een periode van drie of vier dagen te filmen. Het doel was om hem in die omgeving los te laten en zijn ding te laten doen, zonder dat wij hem stoorden. Dat was cruciaal om dit te doen lukken. Achteraf konden we dan ons beeldmateriaal in een film gieten."

"We wilden Dons stijl van fotojournalistiek nabootsen. Hij heeft twee camera’s en twee objectieven, dat is alles wat hij nodig heeft", vertelt Chris. "Wij wilden met diezelfde instelling werken. In de praktijk moesten we erg snel zijn door het tempo van waar we filmden. De locaties waren ofwel erg krap, ofwel heel ruim, maar dichtgepakt met duizenden mensen."

Intense omgeving

Het filmen gebeurde tijdens intense werkperioden in de vroege ochtend. Rond de middag lasten Don en de crew een pauze in. Dat kwam deels door de genadeloze hitte en vochtigheid en deels door het felle zonlicht rond die tijd. Maar Clive zag duidelijk dat zijn filmmethoden hun vruchten afwierpen.

"Ik zag meteen dat onze aanpak werkte", zegt hij. "Op de eerste dag filmden we 's ochtends op de markt, maar in de middag kwamen we midden in de chaos terecht en stond Don in het midden van het verkeer foto’s te nemen. Gezondheid en veiligheid waren plots niet meer belangrijk. Na afloop waren Chris en ik het erover eens dat dit de spannendste draaidag in onze hele carrière was."

De opnamen overtroffen de verwachtingen van de ploeg en Don, maar pas toen ze terugkwamen, kregen ze te horen welke politieke onderstromen het project bedreigden. Toen ze belichtingsmateriaal wilden huren, ontdekte Mark dat het erg duur zou zijn en dat ze 18 mensen uit de buurt moesten tewerkstellen. "Ze zeiden: 'Als jullie ons geen werk geven, zoeken we uit waar jullie filmen, slaan we jullie in elkaar en nemen we al jullie camera's en materiaal mee. Denk maar niet dat de politie jullie zal helpen. Die zitten in onze zak." Toen hij besefte dat hij te maken had met een georganiseerde bende, een soort Indiase maffia, probeerde Mark het gevaar te beperken. "Ik maakte uiteindelijk een deal met hen en zei dat ik vijf mensen werk kon geven. Ze kwamen niet opdagen. Tot op de laatste dag, toen stonden alle 18 leden er plots. Ze hadden allemaal gebroken neuzen en bloemkooloren. Met die jongens wilde je geen moeilijkheden!"

Nabewerking op afstand

Toen het team terugkwam uit Kolkata, hadden ze meer dan 15 uur aan beeldmateriaal bij. Het nabewerkingsproces van de film duurde ongeveer drie weken en werd uitgevoerd door Clive en zijn redacteur, Tristram Edwards. Ze werden de eerste mensen ter wereld die een nieuwe 'gehoste samenwerkingsservice' gebruikten: Adobe Team Projects. Via Adobe Creative Cloud kon Clive vanuit zijn huis in Derbyshire het scherm van Tristram in Londen zien. Tristram uploadde de fragmenten, zodat ze allebei tegelijk het project konden bekijken en eraan werken.

De 19 minuten lange film is een inspirerend en onthullend portret van een meesterfotograaf in actie, die losgelaten werd in een omgeving die het uiterste van hem vroeg. Het ging niet zozeer over de uiteindelijke beelden, het team wilde vooral meemaken en tonen hoe Don enkele van de beroemdste foto’s ter wereld heeft vastgelegd. "Het unieke aan de film is dat hij toont hoe Don precies werkt. Je ziet hoe hij zijn vak uitoefent", zegt Chris. "Je ziet niet enkel de technische kant van hoe hij foto’s maakt, maar ook hoe hij zich gedraagt tegenover mensen in moeilijke situaties. Het is echt intrigerend om hem dit te zien doen."

Clive heeft al zijn energie in dit project gestoken. Hij is dan ook in de wolken met het resultaat. "Er is geen enkel aspect van de film waar ik niet immens trots op ben", zegt hij. "Het onderwerp, de cinematografie, de muziek, de nabewerking, alles. De film toont Don op een manier die de meeste mensen nog niet kennen en ik ben Canon dankbaar dat ze ons de vrijheid hebben gegeven om dit te doen zoals we wilden. Ik weet zeker dat dit het beste werk is dat ik ooit heb gemaakt."