Heeft de fotojournalistiek een toekomst? WPPh-winnaars van vroeger en nu aan het woord

De beroemde fotojournalist Sir Don McCullin vindt dat de sector onherroepelijk veranderd is sinds de tijd toen zijn fotoverhalen tientallen gedrukte pagina's vulden. Hij verklaart: "De fotografie is stervende. Jongen mensen worden aangemoedigd om de fotojournalistiek in te gaan, maar er is geen afzetmarkt. Kranten en tijdschriften zijn veel meer geïnteresseerd in rijke, glamoureuze mensen en celebrity's. Ze willen geen noodlijdende mensen op hun pagina's, want daarmee verdienen ze niet genoeg geld voor de eigenaars. Het is niet zo dat fotojournalistiek de weg kwijt is, maar het is voor het gemak gewoon opzij geschoven."

Fotojournalisten en influencers uit de hele sector vertellen over de huidige stand van zaken en geven hun mening over de toekomst van de fotografie in het digitale tijdperk.

Larry Towell

"Volgens mij zijn er altijd al te veel foto's geweest in de wereld, maar nooit te veel goede. Zelfs voor fotografen die werken aan sociaal relevante thema's, is het moeilijk om een publiek te vinden. Dat komt volgens mij deels omdat er te veel afleidingen zijn.

"Ik heb nooit besloten fotograaf te worden, dat is me gewoon overkomen. Ik wilde verhalen vertellen,melding maken van schendingen van de mensenrechten en verslaggever zijn. Als er niemand naar je luistert, betekent dat niet dat je moet stoppen. Integendeel zelfs. Als er niemand luistert, moet je nog meer doen en mag je niet stoppen.

"De celebritycultuur is eigenlijk een ziekte. Beroemd willen zijn is een geestesziekte die we niet erkennen. Intussen is het alomtegenwoordig: zelfs fotografen moeten nu celebrity's zijn in plaats van journalisten. Natuurlijk is dat gevaarlijk."

Ilvy Njiokiktjien

"De opdrachten zijn veranderd: een opdrachtgever zal je niet noodzakelijk ergens naartoe sturen om maandenlang aan één project te werken. Als je aan langetermijnprojecten wilt werken, moet je meestal ook zelf geld investeren."

"Toen Don McCullins foto's in kranten werden gepubliceerd, maakten zijn foto's het nieuws. Als ik nu bijvoorbeeld foto's neem van de begrafenis van Nelson Mandela, dan zijn er nog 300 andere fotografen ter plekke. Er zijn zo veel foto's dat je nooit meer een echt iconische foto kunt maken. Alles is veranderd. Je bent niet de enige die foto's neemt: er zijn ook collega's, er zijn mensen met smartphones.

"Ik denk niet dat enkele foto's ooit hun kracht zullen verliezen. Ik vind enkele foto's zo sterk: zo'n foto kan echt op mijn netvlies gebrand staan. Maar er zijn nieuwe manieren om een verhaal te vertellen: met mobieltjes, via interactieve online belevingen en virtual reality. Het is belangrijk dat je iets kiest dat bij het verhaal past."

Jérôme Sessini

"Ik vind dat we nu meer vrijheid hebben dan vroeger. Ten eerste door de technologie en ten tweede omdat jonge fotografen, zoals ik, minder om kranten geven dan mensen vroeger deden. We hebben onszelf bevrijd van de kranten, zodat we verhalen kunnen vertellen zoals we dat zelf willen.

"Een van de gevaren is dat fotografen nu het doelwit zijn in een conflict. En ik voel dat als ik bang ben, ik mijn werk niet goed kan doen.

"Ik geloof echt in verhalen. Ik wil altijd een verhaal vertellen, niet gewoon één foto maken. Ik probeer geen uitleg te geven bij fotografie omdat dat je niet alles kan vertellen. Het kan gevoelens oproepen; ik geloof meer in gevoelens dan in rationeel denken. Ik wil niemand een bepaalde verklaring opdringen. Ik wil dat de kijker eerst iets voelt en dan hopelijk vragen stelt. De antwoorden moet de kijker zelf vinden."

Magnus Wennman

"Toen ik begon, was persfotografie een vrij traditioneel beroep, maar nu is alles anders. De techniek is niet meer zo belangrijk; je moet verhalen vertellen, en vandaag de dag krijg je eindeloos veel kansen om verhalen te vertellen. Als je zo'n fotograaf bent die vroeger gewoon op kantoor zat bij de krant en wachtte tot mensen je opdrachten kwamen aanbieden, dan heb je niet veel toekomst. Maar als je aan verhalen werkt, dan ziet je toekomst er rooskleurig uit.

"Omdat er steeds minder werk voor vaste medewerkers is, wordt de fotojournalistiek democratischer: iedereen kan het, niet alleen zij die voor een krant werken.

"Tegenwoordig kun je ook kiezen of je een visueel verhaal, een video, audio of alleen een geschreven verhaal wilt maken. De nieuwe generatie fotojournalisten werkt op een volledig andere manier dan de vroegere fotojournalisten. Ze kennen de mogelijkheden van werken met social media en pinnen zich niet vast op het fotograferen van stilbeelden. Zoals je overal wel ziet, wordt visuele storytelling steeds belangrijker. Als je daar goed in bent, dan overleef je wel."

Tom Jenkins

"De fotojournalistiek heeft moeite om het hoofd boven water te houden, denk ik. Technologie en het digitale tijdperk hebben een aardverschuiving veroorzaakt in de fotojournalistiek: iedereen heeft een smartphone, iedereen maakt foto's, iedereen vindt zichzelf tegenwoordig een fotograaf. Dat heeft de fotojournalistiek ingrijpend veranderd.

"Omdat de markt nu absoluut verzadigd is met foto's, zijn de prijzen ingestort. Het bedrag dat je online betaald krijgt voor een foto is miniem. Kranten kunnen tegenwoordig foto's kiezen van zo veel verschillende bronnen dat de manier waarop ze fotografen tewerkstellen, helemaal veranderd is. Er zijn minder fotografen met een vast contract en fotografen worden steeds minder betaald, vooral voor redactie- en sportfotografie. 

"Als je er behoorlijk de kost mee wilt verdienen, moet je andere manieren bedenken om geld te verdienen, zoals commerciële opdrachten waarvoor je een maand eropuit trekt om de vluchtelingencrisis te gaan documenteren."

Daniel Etter

"Mensen beweren al lang dat de fotojournalistiek doodbloedt, maar toch leeft de sector nog steeds. Misschien gaat het minder goed dan tijdens de hoogdagen van Don McCullin, maar het is nog steeds relevant. De fotojournalistiek heeft niet meer dezelfde impact die ze vroeger had en dat zal ook nooit meer terugkomen. Ze is nog niet helemaal vervangen door andere technologieën, maar wordt er wel door aangevuld. Ik denk dat fotografie altijd wel een rol zal blijven spelen, maar als er betere manieren bestaan om visuele verhalen te vertellen, dan is dat oké voor mij.

"De grootste uitdaging waarmee we kampen, is de strijd om geloofd te worden. Zelfs de meest fundamentele feiten worden tegenwoordig in twijfel getrokken. In die context moeten wij onze weg vinden, we moeten een heuse strijd voeren om het vertrouwen van het publiek te winnen en om als een betrouwbare bron van informatie te worden beschouwd. Dat is onze grootste uitdaging. Ik heb nog geen manier gevonden om het nieuws betrouwbaarder te presenteren. Het enige wat we kunnen doen, is goed werk leveren. Dat betekent onderzoek doen, de juiste vragen stellen en proberen gebeurtenissen eerlijk weer te geven."